Dẫn chứng nội dung chính của bài viết Cầu nguyện cho lòng tốt Soạn Văn lớp 11 gồm 2 trang với đầy đủ bố cục, tóm tắt, phương thức biểu đạt, thể loại, người kể, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật giúp các em nắm được những nét chính của văn bản.
Cầu nguyện cho lòng tốt
Bài giảng: Cầu hiền
Tìm hiểu chung về văn bản:
1. Văn bản cầu hiền
Người ta nói rằng một người hiền triết xuất hiện trên thế giới giống như một ngôi sao sáng trên bầu trời. Ngôi sao sáng sẽ thờ ngôi Bắc Thần, hiền nhân sẽ làm sứ giả cho thiên tử. Nếu che giấu ánh sáng, che giấu vẻ đẹp của mình, và nếu bạn có tài năng mà không được thế giới sử dụng, thì đó không phải là ý trời sinh ra người hiền.
Năm xưa thời đại suy vong, Trung Châu nhiều biến cố, kẻ sĩ phải ẩn mình trong kẽ hở, trốn tránh việc đời, giới sĩ phu trong triều phải sợ hãi không dám lên tiếng. Cũng có người gõ cửa, cũng có người xuống biển xuống sông, chết đuối trên cạn lúc nào không biết, dường như muốn trốn cả đời.
Nay ghé lại nghe ngóng, ngày đêm ngóng trông, mà học rộng tài cao chưa ai đến. Hay tôi không xứng đáng được hỗ trợ? Hay là đang ở thời mạt thế không thể ra ngoài hầu hạ hoàng tử?
Giống như, trời còn tối, quân tử nhất định phải trổ tài. Bây giờ vào đầu định, công việc vừa mới khai mở. Kỷ cương trong triều chính còn nhiều thiếu sót, công việc ngoài biên ải phải lo liệu. Người còn mệt chưa hồi sức, mà đức của ta chưa thấm khắp nơi. Tôi lo lắng lo lắng, mỗi ngày phát sinh hai vạn chuyện. Nghĩ cho kỹ mới thấy: Một cột không thể chống được nhà lớn, mưu một người không thể dựng nghiệp trị yên. Nghĩ đi nghĩ lại trong vòm trời này, cứ một xóm mười nhà thì phải có những người chung thủy, chung thủy. Trong trường hợp này, trên mảnh đất văn hóa rộng lớn này, không có một nhân tài nào ở đó để hỗ trợ chính phủ sơ khai của chúng ta?
Chiếu này ban ra, các quan lớn nhỏ cùng với thần dân trăm họ, những người có tài học vấn, mưu lược hơn người đều được phép trình tấu. Các từ có thể được chọn để sử dụng được thăng cấp bất kể cấp bậc; chỗ nào không dùng được thì dẹp sang một bên, đừng vì sơ suất trắng trợn mà bắt tội. Còn những người có công danh sự nghiệp, có thể cống hiến cho thiên hạ thì cho phép tiến cử quan văn, võ nhưng vẫn dẫn họ về chờ ra mắt, tùy theo tài năng của họ. Hoặc ai mà tài năng mai danh ẩn tích, không được thiên hạ biết đến, cũng được phép tự tiến cử, không được bán lấy lời.
Cái này! Trong không gian trời đất, hiền nhân còn đang ẩn mình, lẽ ra trước đây phải như vậy. Bây giờ trời đã sáng, đất đã yên, đây là lúc hiền nhân hội gió mây trời. Người có tài có đức nên cùng nhau làm việc, ghi tên vào triều đình, tôn trọng lẫn nhau, cùng hưởng phúc vinh.
Vậy thông báo gần xa để mọi người cùng biết.
2. Về tác giả, tác phẩm
1. Tác giả
– Ngô Thì Nhậm (1746 – 1803) hiệu Hi Doãn, người làng Tả Thanh Oai (làng Tổ), huyện Thanh Oai, trấn Sơn Nam (nay thuộc huyện Thanh Trì, Hà Nội).
– Năm 1775 đỗ tiến sĩ, từng được chúa Trịnh giao giữ chức Đốc trấn Kinh Bắc.
– Năm 1788, nhà Lê – Trịnh sụp đổ, ông theo Tây Sơn, được vua Quang Trung phong làm Lại Bộ Tả thị lang, rồi thăng Thượng thư Bộ Binh.
– Ông có nhiều đóng góp cho phong trào Tây Sơn, soạn thảo nhiều văn bản quan trọng cho nhà vua.
2. Tác phẩm
Hoàn cảnh sáng tác
Chiếu cầu hiền của vua Quang Trung được Ngô Thì Nhậm viết thay vào khoảng năm 1788 – 1789 nhằm thuyết phục sĩ phu Bắc Hà, các trí thức của triều cũ (Lê – Trịnh) hợp tác với nhà Tây Sơn.
3. Bố cục
– Phần 1 (từ đầu đến ý trời sinh hiền): mối quan hệ giữa hiền nhân và thiên tử
– Phần 2 (tiếp theo từ đầu?): hành trạng của bậc hiền nhân khi Tây Sơn ra bắc diệt Trịnh
– Phần 3 (còn lại): Con đường cầu hiền của vua Quang Trung
4. Tóm tắt
“Chiếu hiền” được Ngô Thì Nhậm thay mặt vua Quang Trung viết vào khoảng năm 1788 – 1789. Đầu tiên, tác giả nêu quan điểm về việc hiền triết là sứ giả của Thiên Tử. Nhưng trong hoàn cảnh khó khăn của đất nước lúc bấy giờ, các sĩ phu Bắc Hà hoặc ẩn danh, phung phí tài năng để “trốn việc đời”. Hoặc là họ sợ làm quan, họ câm như hến “không dám lên tiếng” hoặc làm việc cầm chừng “ăn mồi, giữ cửa”. Thậm chí, có người “xuống biển xuống sông, chết đuối trên cạn lúc nào không biết, tưởng như muốn trốn cả đời”. Từ đó, vua Quang Trung đã đưa ra những tư tưởng dân chủ tiến bộ và chính sách cầu hiền đúng đắn.
5. Phương thức biểu đạt
– Tự sự, biểu cảm
6. Thể loại
– Chiếu
7. Giá trị nội dung
– Chiếu là văn bản quan trọng thể hiện chính sách đúng đắn của triều Tây Sơn nhằm khuyến khích trí thức Bắc Hà tham gia công cuộc dựng nước.
8. Giá trị nghệ thuật
– Bài chiếu được viết với nghệ thuật thuyết phục, độc đáo, thể hiện tình cảm của tác giả đối với sự nghiệp dựng nước.
